Poka-Yoke Nedir?
Tanımı ve Tarihçesi
Genel açıklaması ile Poka-Yoke, operatörlerin iş yaptığı esnada hata yapmasını engelleyen bir yalın üretim yöntemidir. Bu sistem, hatanın en başında farkedilmesini, buna göre aksiyon alınmasını ve rasyonel bir sonuç alınmasını amaçlar. Aynı zamanda Toyota Üretim Sisteminin bir parçasıdır. Başlangıçta Baka Yoke olarak kullanılan Poka-yoke; Japonca bir kavram olup Poka (tesadüfi hata) ve Yoke (sakınma, azaltma) kelimelerinden oluşur ve hatadan sakınma anlamında bir arada kullanılır. Bu yöntem 1961 yılında Dr.Shigeo Shingo tarafından düşünülmüş ve 1980’li yıllarda açıklandı. Poka-yoke’yi geliştiren Dr.Shigeo Shingo hata ile kusurun birbirinden farklı kavramlar olduğunu belirtmiş; hataların kaçınılmaz olduğunu, kusurların ise engellenebileceği görüşünü savunmuş. Güncel olarak Poka-Yoke örnekleri; USB’nin tek taraflı takılabilmesi, debriyaj pedalına basmadan aracın çalışmaması, prizlerin uyuşmaşı için değiştirilmesi, rulman çakma presinde ön kapağın kapanmadan presin çalışmaması, motorin ve benzin pompalarının uçlarının farklı olması gibi yüzlerce örnekleri mevcut.
Adımları
Poka-Yoke’nin 3 temel adımı vardır. Bunlar,
- Kusuru tespit et
- Hatayı tespit et
- Hatayı önle
Kapsadığı Hatalar
Poka-Yoke sisteminin kapsadığı bazı hatalar.
- Unutkanlık
- Amatör Hatalar
- Tanımlama Hataları
- Farkında Olunan/Olunmayan Hatalar
- Yavaş ve Kararsızlığa Dayalı Hatalar
- Sürpriz Hatalar
- Alışkanlıktan Kaynaklanan Hatalar
Avantajları
Bu metod uygulandığı takdir birçok fayda sağlar. Bu faydalar,
- Zamandan tasarruf edilmesi
- Ürün verimliliğine odaklanması
- Standartların uygunluğunun sağlanması
- Hatayı minimuma indirerek müşteri memnuniyetinin artması
- Maliyetlerin düşmesi
- Kusurlu üretimin azalması
Kaynaklar
- Lemi Ali Güngördü ,’Poka-yoke semineri’, 11.09.2000
- Cohen, Steven and Ronald Brand, Total Qualıty Management in Government,1993,s. 82
- Pehlivanoğlu Şenol, Toplam Kalite Yönetiminde Kurum İçi İletişim Etkinliğinin Sağlanmasında Poka-Yoke Tekniği, 2006
