İnternet Nedir? Nasıl Çalışır?

İnternet, çok uzak sayılmayacak geçmiş zamanlarda toplumun büyük bir kısmı tarafından bir bilim kurgu ürünü, deli saçması olarak görülüyordu. Şimdi, hayatımızda onsuz ne yapacağımızı düşünemiyoruz. Ancak, bizim için bu derecede önemli olan, günlük hayatımızın büyük bir kısmında yer alan bu teknoloji hakkında hiçbir şey bilmiyoruz. Ben de bu alanım dışı konuyu merak ettim ve hakkında daha fazlasını öğrenmek, sizlerle de öğrendiklerimi paylaşmak istedim. Haydi, bu kavrama hep beraber yakından bakalım.

İnternet Nedir?

İnternetin ne olduğunu bu yazıya ulaştığımıza göre hepimiz pekâlâ bilsek de sorulduğunda tam olarak cevaplayamayız. İnternet kelimesinin anlamı, arasında anlamına gelen inter ve ağ anlamında gelen net kelimesinin birleşmesinden oluşarak ağlar arası olarak ortaya çıkıyor. Bu da bir bakıma, yaptığı şeyi oldukça güzel tanımlıyor. İnterneti genel olarak tanımlarsak, birbirine bağlı bilgisayar ağlarının hepsini bir arada kapsayan dinamik yapılı büyük bir ağdır. Bu bilgisayarlar arasındaki bağlantılar, eski moda bakır kabloların, fiber optik kabloların, kablosuz radyo bağlantılarının ve uydu bağlantılarının bir karışımıdır.

İnternet Kimin Tarafından İcat Edildi?

Pek çok teknoloji gibi icadında pek çok tarihsel süreç, gelişme ve insan rol oynasa da pratik olarak temellerini 1960’ların başında MIT’de, “internetin babası” olarak bilinen bir psikolog ve bilgisayar bilimcisi olan J. C. R. Licklider tarafından atıldı. Bu temeli, o dönemde henüz veri toplayıp sunan bir sistemden öteye gidemeyen bilgisayarların bilgi alıp vermelerini sağlayacak bir ağ ile bağlı, karar vermeye yardımcı olan, eş zamanlı çalışan otomatik bilgisayarlar öngörüsü oluşturdu. Bundan kısa bir süre sonra, bilgisayar bilimcileri daha sonra internetin önemli yapı taşlarından biri haline gelecek olan elektronik verileri etkin bir şekilde iletmek için bir yöntem olan “paket anahtarlama” kavramını geliştirdiler.

İnternet için elle tutulur ilk prototip ve uluslararası internetin öncüsü olan ARPANET ise 1960’ların sonunda ortaya çıktı. O dönemde, olarak bilinen Birleşik Devletler Savunma Bakanlığı’na bağlı DARPA (Defence Advanced Research Projects Agency) yani Gelişmiş Savunma Araştırmaları Projeleri Birimi tarafından geliştirilen bu prototip dünyanın ilk paket dağıtımı ağıydı. İlk olarak Kaliforniya Üniversitesi (UCLA) ile Stanford Araştırma Enstitüsü’ndeki işlemciler arasında 1969 yılında kuruldu. Daha sonra UC Santa Barbara ve Utah Üniversitesi ile birlikte toplamda dört işlemciden oluşan bir ağ oldu.

Daha sonrasında Cern’deki bir bilgisayar programcısı olan Tim Berners-Lee’nin araştırma sonuçlarının kolayca paylaşılması için HTML dilini geliştirmesiyle 12 Mart 1989’da www (World Wide Web) hayatımıza girdi. Yine, ilk defa bir websitesi de Cern için “ http://info.cern.ch/hypertext/WWW/TheProject.html “adresiyle Tim Berners-Lee tarafından 6 Ağustos 1991’de kuruldu.

Alan Emtage isimli bir öğrencinin yarattığı ilk arama motoru Archie ile ise 1990 yılında arama motoru devri başladı. Daha sonrasında onu pek çok arama motoru izlese de günümüzde en popüler olanı Google, Larry Page ve Sergey Brin adlı iki doktora öğrencisinin araştırma projesi olarak başlamış ve 1998’de ortaya çıkmıştır. Böylece internet kullanımı kolaylaştı ve yaygınlaştı.

Türkiye’de ise internet için ilk çalışmalar, 1987’de Ege Üniversitesi TÜVAKA (Türkiye Üniversite ve Araştırma Kurumları Ağı) akademik ağı ve 1991’de ODTÜ ve TÜBİTAK’ın kurum ve kuruluşlara yönelik ağ projesidir. İlk internet ise 12 Nisan 1993’te ODTÜ Bilgi İşlem Daire Başkanlığı’nın yönlendiricilerinin, PTT’den karşılanan kiralık hat ile ABD’deki NSFNet ile kurduğu bağlantıydı.

İnternet Nasıl Çalışır?

İnternetin ne olduğunu ve nasıl ortaya çıktığını öğrendik. Şimdi sıra nasıl çalıştığını öğrenmekte. İnternet aslen donanım (hardware) ve protokol dediğimiz iki temel bileşenden oluşur. Çalışmasını sağlayan da işte bu iki temel bileşendir.

Donanım Nedir?

Bilgisayar sistemini oluşturan iki temel elementten biri donanım biri yazılımdır. Donanım dediğimizde, aklımıza fiziksel yani elle tutulur yapılar gelmelidir. Yazılım ise bilgisayarın belirli işlemleri yürütmesi için gereken bir dizi işlemdir. Şu anda bu yazıya ulaşmanızı sağlayan chrome, firefox vb. tarayıcılar da yazılımlardır. Bilgisayarın donanımını; kasası, monitörü, klavyesi, fare, kasa içerisindeki hard disk ve ana kart gibi dokunabildiğimiz yapılardır. Donanıma İngilizce “hardware” denmesinin sebebi onu oluşturanları değiştirmenin zorluğudur (hard). Yazılım ise İngilizce “software” olarak geçer çünkü değişimlere açık, Bir bilgisayar çalışmak için her ikisine de ihtiyaç duyar. İnterneti de oluşturan bileşenlerden biri olan donanıma örnek olarak terabaytlarca bilgi taşıyan kabloları verebiliriz.

Protokol Nedir?

Bir protokol, bilgisayarların birbirleriyle bir ağ üzerinden nasıl iletişim kuracaklarını belirleyen bir dizi kural sistemidir. Buna bir örnek olarak, birden fazla protokolü bünyesinde bulunduran ve en popüler olan iki protokolünden ikisinden alan TCP (Transmission Control Protocol)/ IP (Internet Protocol) protokol ailesi verilebilir.  Protokol ailesi denilerek, TCP/IP dediğimizde içerisinde http, ftp gibi başka protokolleri de bulundurduğu anlatılmak istenilir.

TCP/IP protokolleriyle verinin ağ üzerinden nasıl paketlenileceği, iletilen verinin nasıl denetleneceği belirlenir. IP kısmı verinin gönderileceği adresin elde edilmesidir. TCP ise IP adresi bulunduktan sonra verinin iletiminden sorumlu kısımdır. Bunu daha rahat anlamak için IP adresini rehberdeki telefon numarasına ve bir veya birden fazla ip adresini barındıran alan adını (domain name) ise numara sahibinin ismine, TCP’yi ise telefonun çalmasını sağlayan ve karşıdaki telefonla konuşmayı sağlayan teknolojiye benzetebiliriz. TCP/IP protokol ailesinde; uygulama, taşıma, ağ ve fiziksel katman olmak üzere 4 katman bulunur. Katmanların amacı, çok sayıda donanım ve yazılım satıcısı iletişimi kendi başlarına yönetmesine ihtiyaç olmadan işleri standartlaştırmaktır. Bu şekilde ayrıca, bütün sistemi güncellemeden belirli katmanların güncellenebilmesine de olanak tanınır.

Uygulama katmanı, bir iletişim bileşeni uygulamak için yazılım uygulamalarıyla etkileşime girer. Uygulama katmanı iletişim ortaklarını belirlemenize, kaynak kullanılabilirliğini belirlemenize ve iletişimi senkronize etmenize yardımcı olur. Uygulama katmanının örnekleri olarak dosya aktarımı, uzaktan oturum açma, e- posta söylenebilir. 

Taşıma katmanı, bir kaynak sistem makinesindeki bir işlemden bir hedef sistemdeki bir sürece veri aktarımı sağlamak için ağ katmanı üzerine kurulur. Bu katman nereye ve hangi oranda veri gönderileceğini belirler. Yine bu katmanda verinin doğru işlemlerden geçerek, kaybolmadan hedef bilgisayara gönderilip gönderilmediğinden emin olur.

Ağ katmanı, aynı zamanda internet katmanı (IP katmanı) olarak da bilinir. Ağ katmanı dememizin nedeni, tek veya birden çok ağ kullanılmasıdır. Bu katmanın ana görevi, herhangi bir ağdan ve herhangi bir bilgisayardan gelen paketleri, izledikleri rotadan bağımsız hedefe ulaştırmaktır. Yönlendiriciler (router) sayesinde kaynaktan hedefe ulaşılır. Yönlendirme işlemi adeta bir aracın (ağ) ya da birden fazla aracın trafikleri için birer yol seçmesidir. Bir yönlendiriciye örnek olarak, bir İnternet servis sağlayıcısı (ISP) aracılığıyla İnternet’e bağlanan sahibinin kablosu veya DSL yönlendiricisi verilebilir.

 Karışıklık olmaması için burada ağdan bahsederken, birbirine bağlanmış, kaynak paylaşan, dosya paylaşan veya elektronik olarak iletişim kuran iki veya daha fazla bilgisayar sistemini; paket derken ise, internet üzerinden gönderilen verinin bölündüğü küçük parçalara denildiğini hatırlayalım. Bu parçalar esasen, kablolar veya wifi üzerinden düşük veya yüksek voltajlı olan bit yani 0 veya 1 olan ikili sistem değerlerinin koleksiyonlarına denir. Yönlendirme (routing) protokolleri, internet grup yönetim protokolleri (ıgmp), ağ katmanı adres belirleme protokolleri; ağ katmanına ait protokollerdir.

TCP/IP modelinin son katmanı ise ağ arayüzü katmanıdır. Bu katmanın bir diğer adı da ağ giriş ya da ağ erişim katmanı olarak bilinir. Bu katman verinin, ağ kullanılarak gönderileceğinin detaylarını belirler. Verilerin ağ üzerinden; Ethernet kablosu, kablosuz ağ, aygıt sürücü, ağ arabirim kartı vb. yollar kullanılarak fiziksel olarak nasıl gönderileceğini, iki cihaz arasındaki aktarkımını tanımlar.

TCP/IP’nin yanı sıra, 7 katmanlı OSI (Open Systems Interconnection) de bilindik bir protokoldür. İkisi de ağ iletişiminin kullanılması için kullanılan kavramsal modeller olsa da birbirlerinden farklı katman sayıları, işleyişleri vardır ve TCP/IP daha yaygın bir protokoldür.

Kısaca özetlemek gerekirse:

Diyelim ki bu yazıyı görüntülemek için bu siteye girmek istiyorsunuz. İlk başta tarayıcınız üzerinden internet servis sağlayıcınıza (ISP), yani internet bağlantısını sağlayan kuruma IP adresiniz gibi gerekli bilgilerle birlikte istek gönderilir. Servis sağlayıcılarına Türkiye için Telekom, Türksat , Vodafone veya Turkcell vb. kurumları örnek verebiliriz. Tarayıcı ulaşmak istediğiniz sitesinin alan adı sunucusunu (DNS- Domain Name Server) bir IP adresine çevirir. Ardından, tarayıcınız sitenin sunucusuna TCP isteği gönderir ve sunucu buna ya veriyi göndermeyi onaylayarak ya da “404 Not Found” olarak bildiğimiz cevabı göndererek tepki verir. Bu isteğin onaylanmasıyla iletişim başlamış olur. Bilgi yani veri, nereye gideceği gibi bilgileri içeren başlıklara sahip olan paketler haline getirilir.Taşıma katmanına geldiğimizde paketler TCP protokolüne göre iletilir. İlk olarak yerel yönlendiriciye, daha sonra da başka yönlendiricilere (routers) iletilerek bir yönlendirici zinciri oluşturulur. Paketler hedef noktaya ulaştıklarında, tarayıcının paketlerdeki tüm bu kelimelerin ve görüntülerin bizim tarafımızdan okunabilir bir hale dönüşmesini sağlar.

Kaynakça ve İleri Okuma:

https://computer.howstuffworks.com/

https://study.com/academy

https://medium.com

https://www.guru99.com

https://bidb.itu.edu.tr

http://www.internetarsivi.metu.edu.tr

https://www.cs.rit.edu

https://www.history.com

https://www.popularmechanics.com

https://computer.howstuffworks.com

https://www.explainthatstuff.com

https://web.stanford.edu

https://www.reference.com

https://medium.com

https://vizyonergenc.com

http://www.searchenginehistory.com

https://www.guru99.com