İlk Astronotumuzun Uzaydaki Deneyleri
Türkiye’nin insanlı ilk uzay yolculuğu Cumhuriyetin 100. yılında planlandığı gibi gerçekleşti. Milli Uzay Programı kapsamında uzaya giden ilk astronutumuz Pilot Albay Alper Gezeravcı oldu. Tarihe altın harflerle kazındığı bu yolculukta uzay yolcusunun uzay istasyonunda gerçekleştirdiği çalışmalar da merak konusu. Yapılan çağrı neticesinde üniversite ve araştırma kurumlarınca hazırlanan projeler TUA ve TÜBİTAK uzay komisyona sunuldu. Komisyonda kabul edilen deneyler Uluslararası Uzay İstasyonu‘nun (ISS) laboratuvarında çalışıldı. Axiom-3 misyonu ile yolculuk gerçekleştiren Gezeravcı çalışmalar için deney örneklerini Dragon kapsülünde yanında götürdü.
İlk Astronotumuzun Gerçekleştirdiği Bilimsel Deneyler:
- UYNA (Uzay için Yeni Nesil Alışımlar)
- UzMAn (Uzay Görevleri için Mikroalgal Yaşam Destek Üniteleri)
- METABOLOM(Uzay Görevlerinde Bulunan Astronotların Metabolom/Transkriptomlarındaki Değişimlerin Analizi ve Ulusal Omik Veri Setlerinin Oluşturulması)
- gMETAL (Katı Fazdaki Parçacıkların Bir Akışkan İçindeki Dinamiğine Yerçekimsiz Ortam Etkisi)
- EXTREMOPHYTE (Ekstrem Halofit olan Schrenkiella Parvula’nın Tuz Stresine Verdiği Yanıtların Uzay Ortamında Araştırılması)
- MİYELOİD (Uzay Misyonuna Katılan Bireylerde Radyasyona Maruz Kalmanın Kanser İçin Öncül Lezyonlar Olan Periferik Kandaki Miyeloid-Kökenli Baskılayıcı Hücrelere Etkisinin İncelenmesi)
- MESSAGE (Microgravity Associated Genetics Science Mission/Mi̇kroyerçeki̇mi İli̇şki̇li̇ Genetik Bi̇lim Misyonu )
- CRISPR – GEM (Mikro Yerçekimi Altında Bitkilerde CRISPR Gen Düzenleme Verimliliğinin Araştırılması)
- ALGALSPACE (Uzay Koşullarında Antarktika ve Ilıman Mikroalg Yetiştiriciliğinin Karşılaştırmalı Bir Çalışması)
- OKSİJEN SATURASYONU (Solunum Sistemi Fizyolojisi İçerisinde Yapay Zeka Desteği İle Verilen Havanın Oksijen Seviyesini Hesaplayarak Düşük Yer Çekiminin Sebep Olduğu Rahatsızlıkların Tanımlanması)
- VOKALKORD (Uzay’da Yaşamaya Karşı Oluşan Hayati Tepkimelerin Vokal Kord Kaynaklı Değişimler İle Tespiti Ve Düşük Yerçekimsizliğin Sebep Olduğu Rahatsızlıkların Ses Frekansları İle Tanımlanması)
- MİYOKA (Mikro Yerçekimi Ortamında Kurşunsuz Lehimleme Araştırması)
- PRANET (Propolisin Antibakteriyel Etkisi )
Astronot Gezeravcı ISS’de gerçekleştirdiği deneylerin görüntüleri kendi sosyal medyasında paylaştı.
Sonuçlarını sabırsızla beklediğimiz çalışmalarından beklenen ilk haber ise EXTREMOPHYTE projesinden geldi. Proje yürütücülerinden Doç. Dr. Barış Uzilday’ın açıklamasına göre Schrenkiella parvula bitkisinin 2. ve 3. günde çimlendiği mikro yerçekimi ile gövde ve yapraklarda farklılıklar gösterdi. Schrenkiella parvula bitkisinin seçilme amasının ise önemlidir. Çünkü Tuz Gölü etrafında yüksek tuzluluk, ağır metale yüksek/düşük sıcaklığa tolerans sağladığından zorlu şartlarda uyum gösteren bir bitkidir. Uzayda hasat edilip -80°C’de ülkemizde gelen bitkilerin büyüme performansları ile RNA dizilim yöntemiyle gen gelişim ve tuzluğa karşı verdiği direnç araştırılacak. Uzay için uygun bir bitki olduğu kanaatine varılırsa Mars’ı ıslah edebilecek öncü bitkilerden olabileceği düşünülmektedir.
“İstikbal Göklerdedir”
Türkiye Cumhuriyeti kurucusu Mustafa Kemal ATATÜRK’ün izinde gerçekleştirilen ilk uzay deneyiminin ilk olarak kalmayacağı da bellidir. İkinci Türk astronotumuz olacak Yüksek Mühendis Tuva Cihangir Atasever ise Nisan 2024’ün ilk haftalarında uzaya gidecek. Bu seferle 7 bilimsel deney gerçekleştirecek. Böylece Cumhuriyetimizin 2. yüzyılında gerçekleşen ve gerçekleştirilecek çalışmalar uzaydaki geleceğimiz için öncülük edecektir.
Kaynak:
- www.bbc.com
- tua.gov.tr
- www.aa.com.tr
- tr.wikipedia.org
