Yanmaz Kumaş Nedir?

Aralık 17, 2022 Zeynep ŞAHİN 0 yorum güç tutuşur kumaş, güç tutuşurluk, iş güvenliği, Tekstil, yanmaz kumaş

Günlük yaşantımızın her alanında tekstil ürünlerini kullanmaktayız. Tekstil ürünlerinin yüksek derecede yanma özelliğine sahip olması kullandığımız bu ürünlerin yangınlarda büyük risk oluşturmasına sebep olmaktadır. Dolayısıyla günümüzde olası yangın risklerine karşı ısı ve alevden koruyucu tekstil ürünlerinin kullanımı ve üretimi kaçınılmaz olmaktadır.

Kumaş Nasıl Yanar?

Yanma; ısı, oksijen ve uygun yakıt bileşenlerine ihtiyaç duyan ekzotermik bir reaksiyondur. Geri kalan şartlar ihmal edildiğinde, yanma kendi kendine kataliz duruma gelir ve oksijen, yakıt kaynağı veya ısı tükeninceye kadar devam eder. Liflerin yapısı bozularak yanabilen bazı gazlar açığa çıkar ve yanar. Isı son buluncaya kadar oksijen ve yakıt kullanılır. Sonuç olarak birbirini tetikleyen tepkimeler meydana gelir.

Kumaşın alev alması kullanılan lifin türü, gramajı, kumaş dokusunun sıklığı, kumaş yüzeyinin tüylü olup olmaması ve uygulanan apre’ye bağlıdır. Cam lifi ve asbest lifi dışındaki tüm lifler yanıcıdır. Bunlara yanmaz apre uygulanan lifler de dahildir. Bu sebeple Yanmaz Kumaş ve Güç Tutuşur Kumaş birbirinden farklıdır. Yanmaz apre uygulanan güç tutuşur kumaşlar yanmayı olabildiğince geciktirirler. Güç tutuşur kumaşta yanıcı gazların ortaya çıkması engellenir ve kumaş sadece kömürleşir.

Güç Tutuşur Kumaş Nedir?

Güç tutuşur özelliği olan kumaşlar alev veya yüksek sıcaklıklarda bile tutuşmayan, tutuşsa bile kendi kendine sönebilen tekstil ürünüdür.

En önemli güç tutuşur maddeler üç kategoride sınıflandırılabilir. Bunlar fosfor ve halojenlere dayalı temel güç tutuşur maddeler, tek başlarına kullanıldığında az miktarda güç tutuşur etkiye sahip olup, temel güç tutuşur maddelerle kullanıldığında etkinliği artan sinerjitik maddeler (fosforla azot, halojenlerle antimon kullanımı gibi) ve fiziksel etkilerle aktifliklerini ortaya çıkaran güç tutuşur maddelerdir (borat, alüminyumtrihidrat, kalsiyum karbonat gibi).

Bir kumaşı güç tutuşur yapabilmek için farklı yöntemler vardır. Bunlar;

Güç tutuşan liflerin kullanılması
Liflerin kimyasal modifikasyon ile yapılarının değiştirilmesi
Sentetik polimere lif çekilmesi sırasında güç tutuşma sağlayıcı kimyasal eklenmesi
Kumaşın güç tutuşmasını sağlayan kimyasallar kullanılması

Yapılan son araştırmalarda kumaşlara güç tutuşurluk kazandırmak için yeni yöntemler geliştirilmiştir. Bunlar plazma işlemi ile yüzey modifikasyonu, mikrokapsül uygulamaları ve nanoteknoloji yöntemleridir.

Yanmaz Kumaş Nedir?

Yanmaz kumaşlar 1260 ⁰C’ye kadar yanmaya dayanıklı, yüksek mukavemetli tekstil ürünleridir.

Yanmaz kumaş günümüzde yanmazlığı sağlamak için asbestlerden üretilmektedir. Mineral cinsi açısından asbest sert değildir, yumuşaktır ve ipliksi bir maddedir. Yapısı gereği eğilebilir ve bükülebilir. Hafiftir ve kumaş gibi dokunabilmektedir. Yün ve pamuk ipliği gibi eğilebilir, kumaş gibi dokunabilir ya da dövülerek keçe haline getirilebilir. Asbest yüksek ısıya dayanıklılığı ile 2500 ⁰C sıcaklığa karşı yanmaz, erimez ve dayanıklıdır. Yüzyıllardır insanlar asbestin yanmazlık özelliğinden faydalanmışlardır.

Bu uygulamaların yanında Çinko Borat alev geciktirici özelliğiyle birlikte dumanı bastırması ve korozyonu önleyen yapısıyla tekstil alanında da kullanılmaktadır. İnsan sağlığını tehdit etmeyen bor ve bor ürünleriyle üretilen Çinko Borat kimyasal ürünlere kıyasla uygulama alanlarında daha dayanıklı ve uzun ömürlü bir kullanım sağlamaktadır. Birçok ülkede kullanımına kısıtlama getirilen kimyasal içerikli alev geciktirici ürünlerin yerini bor ve borlu ürünlerle üretilen Çinko Borat almıştır.

Yanmaz kumaştan perde, masa örtüsü ve kıyafet gibi birçok tekstil ürünü üretilmektedir. Aynı zamanda yanmaz kumaşların diğer kumaşlara göre üstün özellikleri de vardır. Bu kumaşlar lekelenme, buruşma, çekip uzama ve yanma yapmazlar. Ayrıca yıkanmaları çok kolaydır.

Yanmaz Kumaş Çeşitleri

Cam Elyaf Kumaşlar
Silikon Kaplı Cam Elyaf Kumaş
Poliüretan Kaplı Cam Elyaf Kumaş
Alümünize Kaplı Cam Elyaf Kumaş
Cam Elyaf Çelik Telli Kumaş
Silikat Kumaşlar
Seramik Kumaşlar

Yanmaz Kumaş Kullanım Alanları

Hata yapma payının olmadığı birçok meslek dalında iş güvenliğini sağlamak amacıyla yanmaz kumaş ve güç tutuşur kumaş kullanılmaktadır. Bu kumaşları yaygın kullanan sektörler arasında;

Demir Çelik Sanayi
İtfaiye Personeli
Elektrik ve Doğal Gaz Santralleri
Orman Yangın Söndürme Ekipleri
Savunma Sanayi
Kimya Sanayi
Yarış Elbisesi Sanayi
Uçak Üretim Sanayi
Otel ve Hastaneler

NOT: Apre, tekstil ürünlerinin; kullanım özelliklerini, tutumunu ve görünümünü geliştirmek veya ürüne katma değer sağlayacak; yanmazlık, buruşmazlık, parlaklık, kir tutmazlık gibi kimyasal özelikler kazandırmak amacı ile genellikle satışa sunmadan önce yapılan en son işlemlere denir.