Sonsuz Vida ve Karşılık Dişlisi

Temmuz 28, 2020Temmuz 28, 2020 admin 1 yorum İmalat, sonsuz vida, sonsuz vida ve karşılık dişlisi

Sonsuz Vida Nedir?

Sonsuz vidayı diğer vidalara özellikle trapez vidaya benzetmek mümkündür. Tek farkı vida kanallarının frezelenmesinden bildiğimiz gibi sonsuz vidanın adımının ‘Modül’ cinsinden olmasıdır.

DC motoruna bağlanmış bir sonsuz vida ve karşılık dişlisi

UNUTULMAMALIDIR Kİ; Sonsuz vida ve karşılık dişli sistemde sonsuz vidanın “çeviren” (döndüren), karşılık dişlisinin ise “çevrilen” (döndürülen) olarak kullanılacağı bilinmelidir. Aksi durumu mümkün değildir.

Kullanım Alanları

Sonsuz vida ve karşılık dişlisi, eksenleri birbirine dik olan millerde kullanılan ve vidanın dişliyi çevirmesi şeklinde çalışan dişli sistemidir. Miller arasında güç iletiminde kullanılır. Dönme hareketini 1/40, 1/60, 1/80 gibi oranlarda yavaşlatmaya yarar.

Bu özelliğinden dolayı

kaldırma makinelerinde
taşıma araçlarında
vinçlerde
tekstil makineleri
dümen mekanizmalarında
döner tablalarda
divizörlerde vb. yerlerde çokça kullanır.

Sonsuz vida, yüksek hızlı mil üzerinde bulunarak almış olduğu hareketi karşılık dişli çarkına ileterek dönme hareketini belirli oranlarda yavaşlatmaya yarar. Sonsuz vida bir devir yaptığında karşılık dişlisi, 1/Z oranında döner veya sonsuz vida Z (diş sayısı) defa döndüğünde karşılık dişlisi bir devir yapar.

Oyuncak arabada kullanılan sonsuz vida örneği

Sonsuz Vida Elemanları

Diş üstü çapı (d_a1 ) Sonsuz vidanın en büyük çapıdır.
Bölüm dairesi çapı (d₁ )Sonsuz vidanın bölüm dairesidir.
Diş dibi çapı (d_f1 ) Sonsuz vidanın en küçük çapıdır.
Ağız sayısı (Z₁) : Sonsuz vida ağız sayısıdır.
Diş adımı (P): Vidanın bölüm dairesi çizgisi üzerindeki bir diş dolusu ile bir diş boşluğundan oluşan mesafesidir. Diş adımı, karşılık dişlisinin adımına eşittir.
Helis adımı (Pz) : Diş adımı ile ağız sayısının çarpımına eşittir. Helis adımı
vidanın yükselim olarak bir devirde aldığı yoldur; yani gerçek adımdır.
Vida boyu (L) : Helis kanalların dönme ekseni üzerindeki uzunluğudur.
Diş yüksekliği (h) :Vidanın diş yüksekliğidir.
Helis açısı (α): Vidanın helis açısıdır.

ÖRNEK PROBLEM

Diş sayısı 40 karşılık dişlisinin, sonsuz vidası 2 ağızlı olup modülü 2 mm ve sonsuz vida bölüm dairesi çapı d₁=40 mm’dir. Sonsuz vida yapımı için gerekli olan elemanları hesaplayınız.

Sonsuz Vida Formülleri

Sonsuz vida için bir önceki başlıkta sonsuz vida elemanlarını açıklamıştım. Aşağıdaki tabloda ise formülleri ekledim.

Avantajlar ve Dezavantajlar

AVANTAJLARI	DEZAVANTAJLARI
Tek kademede büyük çevrim oranı (100 e kadar).	Dişler arasındaki kayma sürtünmesi nedeni ile izafi olarak düşük verimlidir.
Kompakt ve hafif bir yapı söz konusudur.	Vida çarkı için tribolojik karakteristikleri iyi olan ve nispeten pahalı malzemeye ihtiyaç vardır.
Kilitli (otoblokajlı) konstrüksiyon sayesinde sadece vidadan çarkı enerji akışı mümkün olur.	Fazla aşınma ve kaynama riski bulunmaktadır.
Çalışması darbesiz ve sessizdir.	İyi eksen ayarı gerekli (çarkın orta düzlemi ile vidanın ekseni çakışmalıdır
Küçük miktarlarda sehim, nispeten rijit sistemdir.

Sonsuz Vida Teknik Resim Örnekleri

Aşağıda Sonsuz vida ile ilgili teknik resim örnekleri bulunmaktadır.

Universal freze tezgâhında sonsuz vida açımı için kesici olarak gerekli modül freze veya aynı adım ve profili verebilecek özel parmak freze kullanılır. Freze tezgâhında sonsuz vida yapılması için önce gerekli olan elemanların hesaplamaları yapılır. Daha sonra sonsuz vida ölçüsünde torna edilerek gerekli biçim verilmiş iş parçası, vida modül profiline ve hatvesine göre yaprak freze veya çift konikli freze çakısıyla masa ve divizör kuyruk mili arasındaki bağıntıdan yararlanarak açılır. Yaprak frezesi veya çift konikli freze üniversal başlığa ve sonsuz vida da ayna ile punta arasına bağlanarak sonsuz vida açılır.Sonsuz vidanın açımında takip edilecek işlem sırası, frezede açtığımız helisel olukların açılmasındaki işlem sırasına benzer.

Bu yazımızda Sonsuz Vida ve Karşılık Dişlisinden bahsettim. Aşağıdaki bağlantıda bu konu ile alakalı açıklayıcı bir animasyon da bulunmaktadır. Sizler için ekledim.