NASA X-59 Süpersonik Uçak

NASA’nın X-59 Sessiz SuperSonic Teknolojisi X-uçağı veya QueSST (Quiet Supersonic Technology), tipik olarak bu hızlarda uçan uçağın altındaki yerlerde duyulan yüksek, rahatsız edici bir ses patlaması üretmeden ses hızından daha hızlı uçmak üzere tasarlanıyor. Lockheed Martin tarafından üretilen uçağın ön tasarımı, Şubat 2016’da başladı. X-59’un 2022 yılında başlaması beklenen uçuş testleri için 2021 yılının sonlarında teslim edilmesi planlanıyor.

Geliştirme

NASA’nın X-59 Sessiz SuperSonic Teknolojisi X-uçağı, insanlar ve hayvanlar için rahatsız edici olabilecek yüksek sesler üretmeden ses hızından daha hızlı uçmak üzere dizayn ediliyor. Şu anda, ticari uçakların karada yol açtıkları rahatsız edici ses patlamaları nedeniyle kara sahalarında ses hızından daha hızlı uçmalarına izin verilmiyor. Bu deneysel uçak, bir ticari jetin kabaca iki katı seyir hızında uçarken, ses üstü hızlarda yerde duyulduğu gibi sessiz bir “sonik gümbürtü” ya da hiç ses çıkarmayan bir “sonik vuruş” a kadar tutması planlanıyor. İlk süpersonik yolcu uçağı Concorde’u mahkum eden şey, bu kabiliyetin eksikliği ve sonik patlamaların müdahaleci doğasıydı. Jetin kara üzerinde süpersonik olarak seyahat etmesi yasaklandı ve yüksek hızını gösterebileceği rota sayısını ciddi şekilde sınırladı.

Tasarım

Düşük Bomlu X-düzlemi, maksimum 32.300 lb(14.700 kg) kalkış ağırlığı için 29.5 ft (9.0 m) kanat açıklığı ve 94 ft (29 m) uzunluğunda olacak. 22,000 lbf (98 kN) itme sağlayan tek bir General Electric F414 GE-100 motoru tarafından tahrik edilen X-59, mach 1.5 (1.590 km/s) hızına ulaşacak ve 55.000 ft irtifada (16.800 m) mach 1.42 (1.510 km/s) hızında uçuşunu gerçekleştirecek.

Ekip, maliyeti düşürmek için uçak tasarımında eski uçak parçalarını kullanıyor. Kokpit, fırlatma koltuğu ve kanopiyi bir Northrop T-38’den ve iniş takımını ise bir F-16’dan temin ediyor. Şok dalgalarının birleşmesini önlemek için uzun, dar bir gövde ve kanardlar kullanılarak elde ediliyor. Kanard, ekstra stabilite veya kontrol sağlamak için ana kanadın önündeki bir uçağa tutturulmuş, bazen kuyruğun yerini alan küçük bir kanat benzeri çıkıntıdır. Yer gürültüsünün 60 dB(A) civarında olması beklenen X-59, Concorde gürültüsü 105-110 PLdB ile karşılaştırıldığında, bir arabanın kapısını kapatmak kadar yüksek bir desibel darbesi (75 PLdB) oluşturacak.

Merkezi motor, alçak bom için üste monte edilmiş bir girişe sahip, ancak girdaplardan kaynaklanan giriş akış distorsiyonu bir endişe kaynağıdır. Uzun ve sivri burun konisi tüm ileri görüşü engelleyeceğinden dolayı  X-59, ileri görüş eksikliğini telafi edecek olan 33°x19° görüş açısına sahip ileri 4K kameradan oluşan gelişmiş bir uçuş görüş sistemi olan eXternal Vision Sistemini (XVS) kullanacak. United Technologies iştiraki Collins Aerospace, Pro Line Fusion Cockpit aviyoniklerini tedarik etmek ve XVS’yi kızılötesi sensörlerle birlikte tedarik etmek için seçildi. Burnun altındaki Collins EVS-3600 multispektral görüntüleme sistemi iniş için kullanılacak ve kokpitin önündeki NASA dış görüş sistemi ise önden görüş imkanı verecek.

Kaynakça

• www.nasa.gov
• www.intelligent-aerospace.com
• www.lockheedmartin.com
• www.aero-mag.com

Yazar: Furkan Özkaya

Elektronik ve Haberleşme Mühendisi