Gemi İnşaatı Ve Gemi Makineleri Mühendisliği

Üç tarafı denizlerle çevrili bir yarımada konumunda bulunan ülkemiz için  deniz güvenliği ve   ticaretinin önemi her geçen gün artmaktadır. Kara taşımacılığının maliyeti, zaman kaybı, araçların neden olduğu karbon emisyonu gibi sebeplerle karadaki ticaret, daha çok denize yönelmektedir. Bununla beraber gerek ülkelerin konumundan kaynaklı gerek değişen dünya şartlarından dolayı güçlü donanmalara ve modern savaş gemilerine ihtiyaç artmaktadır. Tüm bu sebepler beraberinde gemi inşaa faaliyetlerine olan talebi artırmaktadır. Bu talebi karşılamak ve donanımlı mühendisler yetiştirmek amacıyla 1793 yılında “Mühendishane-i Bahr-i Hümâyun” adı altında kurulan “Gemi inşaatı ve gemi makineleri mühendisliği ” faaliyetlerine devam etmektedir.

Gemi İnşaatı ve Gemi Makineleri Mühendisliği Nedir?

Ülkemizde gemi inşaatı ve gemi makineleri bölümü, gerek aynı fakülteye bağlı olduğu, gerek de isim benzerliği gösterdiği diğer birçok denizcilik fakültesindeki  bölümlerle karıştırılmaktadır. Bu bölümün öğrencileri olarak sıkça duyduğumuz sorular arasında “Kaptan mı olacaksınız, gemi mi kullanacaksınız?” gibi sorular geliyor. Öncelikle bu konuya bir açıklık getirmek amacıyla mesleğimizin tanımını yaparak başlamak istiyorum.

Gemi inşaatı ve gemi makineleri mühendisliği, her türlü askeri veya sivil deniz araçları yapımından, (savaş gemileri, ticari ve endüstriyel gemiler, yat, denizaltı, cruise…) deniz platformları, deniz üstü petrol platformları gibi off-shore yapılara kadar olan tüm deniz araçlarının tasarım, dizayn inşaa, makine ve donanım kısımlarının tamamından sorumlu olan mühendislik dalıdır.

Kısaca özetlemem gerekirse, amacı ve genel hizmet alanı belirlenmiş bir geminin projesinin çizim, genel yerleşim ve hidrostatik hesaplarından başlayarak kullanılan vidadan geminin stabilite hesaplarına, makine seçiminden inşaa faaliyetlerine, kullanılan çelik türünden, kamaralardaki döşemenin rengine kadar olan tüm seçim tasarım ve hesaplamalar süreci gemi inşaatı ve gemi makineleri mühendisliğinin çalışmalarını kapsar.

Ülkemizde tüm bu dizayn inşaa ve mühendislik faaliyetleri tek bir birim altında “gemi inşaatı ve gemi makineleri mühendisliği” olarak toplanmıştır. Fakat dünya genelinde mesleğimiz “Naval Architecture and Marine Engineering” olarak adlandırılmaktadır. Yani bölümüz yurt dışında hem mühendislik hem de mimarlık unvanını almaktadır. Ülkemizde ise isim farklılığı görülmekle birlikte verilen eğitim daha çok mühendislik ağırlıklıdır fakat mesleki çalışma olarak bir gemi mühendisi aslında bir geminin mimarlık faaliyetlerini de yürüten kişidir.

Gemi inşaatı ve gemi makineleri mühendisliği, başta makine mühendisliği olmak üzere inşaat mühendisliği, elektrik mühendisliği, enerji mühendisliği ve imalat mühendisliği gibi temel mühendislik disiplinlerini içeren oldukça komplike bir mühendislik dalıdır. Birçok mühendislik eğitiminin temelini içinde barındırmaktadır. Bu yönleriyle zorlu bir mühendislik eğitimi içerse de aslında çok yönlü bir eğitim altyapısı sayesinde çok yönlü analiz yeteneğine sahip mühendisler yetiştirilmesine olanak sağlar.

 

Çalışma Alanları

Yakın bir tarihe kadar ülkemizde  çok  bilinen bir meslek olmamasından, çalışma alanlarının çok dar olduğu düşünülüyordu. Fakat günümüzde özellikle savunma sanayinin giderek önem kazanmasıyla ülkemizde deniz savunması kapsamında inşaası artan yerli ver milli savaş gemilerinin sayısı giderek artmakta ve bu alanda istihdam sağlayacak genç ve yetenekli gemi mühendisleri için kariyer fırsatları doğmaktadır. Ayrıca son yıllarda gerek küresel ısınma gerekse petrol gibi yakıt maliyetlerinin artması gibi nedenler dolayısıyla karadan denize yönelen ticaret faaliyetleri için yeni taşıtlar gereklidir. Bu deniz araçlarını inşaasında da ülkemizdeki gemi mühendisleri önemli rol oynamaktadır. 

Başlıca çalışma alanlarını sıralarsak; gemi ve yat yapım tersanelerinde, tekne imalatı tesislerinde; planlama, dizayn uygulama, bakım-onarım mühendisliği ve yöneticilik yapmak, dizayn/tasarım bürolarında, limanlarda, liman başkanlıklarında, marinalarda, tersane ve gemi üretimi ve tamiriyle ilgili gemi işleten kuruluşlarda, gemi yan sanayi kuruluşlarında, klas (loyd) ve sörvey (gemi denetim ve belgelendirme) kuruluşlarında, denizcilikle ilgili kamu kuruluşlarında, eğitim/araştırma-geliştirme kuruluşlarında gerekli alanlarda, sigorta kuruluşlarında teknik uzman olarak, makine mühendisliğiyle ilgili ortak alanlarda çalışabilirler. Ayrıca gemi inşaa sektörü uluslararası alanda hizmet veren bir sektör olduğu için Türkiye’de aldığınız diplomayla Avrupa’da, Uzak Doğu’da gibi  gemi inşaa faaliyeti gösteren bölgelerde  çalışabiliriz.

 

Gemi İnşaatı ve Gemi Makineleri Mühendisliği Maaşları

Meslekte kazanacağınız maaş yaptığınız işe, çalıştığınız firma veya pozisyona bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Tersanede çalışan mühendisler için maaşlar ise ortalama mühendislik maaşlarından biraz daha fazla olarak görülür. Bunun sebebi gemi inşaa sanayinin ağır sanayi olarak kabul edilmesi ve beraberinde  yoğun mesai saatlerini kapsamasıdır. Bazı tersanelerde maaşlar dolar üzerinden hesaplandığından ortalama maaş 1500-6000 dolar arası değişebilirken, yeni mezun mühendis maaşı ortalama 4000-6000 lira arası pozisyon/firma durumuna göre farklılık göstermektedir.

     

Ayrıca gemi inşaatı ve gemi makineleri mühendisleri gerekli kursları ve sertifikaları tamamlayıp, liman başkanlıklarından çıkarabildikleri “gemi adamı cüzdanı” sayesinde açık denizlerde uzak yol vardiya mühendisi olarak çalışmak üzere gemiye çıkabilir, gemide; ana makinenin (gemiyi götüren makinenin) ve geminin elektriğini sağlayan yardımcı makine ve donanımların bakım onarım ve kontrolünü sağlamak, yağ, su, yakıt ile egzoz basınçlarını kontrolü , eksik olduğunda ikmal operasyonlarını yöneterek, gemiyi sevk eden gerekli donanımların bakım tamir onarım gibi operasyonlarından sorumlu olarak makine dairesinde çalışabilirler. Aylık kazançları çıkılan gemi firması, geminin bağlı olduğu ülke yapılan kontrat süresi ve mühendisin kıdem durumuna bağlı olarak değişiklik gösterebilirken aylık  ortalama 3000 USD –10000 USD dir.

Denizde kazanılan maaşlar, karadakine oranla çok daha fazla kabul edilse de açık denizde çalışma şartları karadakine oranla daha yoğun ve zorlu şartlar içermektedir.

Türkiye’de Eğitim Veren Okullar ve Eğitim İçerikleri

Ülkemizde gemi inşaatı ve gemi makineleri mühendisliği eğitimi veren toplamda 5 adet üniversite mevcuttur. Bunlar İstanbul Teknik Üniversitesi, Yıldız Teknik üniversitesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Piri Reis Üniversitesi ve geçtiğimiz yıl ilk öğrencilerini alan Bandırma 17 Eylül Üniversitesi’dir.

Gemi inşaatı ve gemi makineleri mühendisliği üniversitelerin denizcilik fakültelerine bağlı olup, genellikle mühendislik kampüslerinden ayrı yerleşkede yer almaktadır. Tercih döneminde göz önünde bulundurulması gereken bir ayrıntı olarak bunu da belirtmek gerekir.

     

Bölümde verilen dersler, diğer mühendislik fakültelerinde de olduğu gibi ağırlıklı olarak matematik ve fizik bilgilerinin yanı sıra çizim ve tasarım bilgileri de içeriyor.

• 1.yıl genel olarak tüm üniversitelerde fizik, matematik İngilizce, statik bilgisayar programlama, teknik resim gibi temel mühendislik derslerinin yanı sıra bölümle ilgili temel bilgiler içeren gemi mühendisliğine giriş dersi verilir.
• 2.yıl genel mühendislik dersleri olan termodinamik, mukavemet, dinamik akışkanlar mekaniği, diferansiyel denklemler, mühendislik matematiği derslerinin yanı sıra meslek alan dersleri olan gemi elemanları, gemi teorisi gemi resmi gibi ana derslerin yanında bir de bu bilgileri destekleyeceğimiz gemi elektriği, gemicilik gibi seçmeli dersler  okutulmaktadır.
• 3.yılda  ise bölüme yönelik daha yoğun ve detaylı bir eğitim verilir. Makine elemanları, malzeme bilgisi, imal usulleri gibi bazı ortak mühendislik derslerinin ardından, gemi direnci, gemi makineleri, gemi mukavemeti, gemi yardımcı makineleri, gemi sevki, gemi dizaynı, gemi elektronik donanımları gibi ağırlıklı olarak alan derslerinin yanında  detaylı çizim ve stabilite hesapları içeren programların eğitimi verilir.
• 4.yıl ise; gemi harekat ve manevra, gemi laboratuvar dersleri gibi alan derslerinin yanında proje ve tez çalışmalarını kapsar. Ayrıca mezun olacak öğrencinin yönlenmek istediği alana bağlı olarak yat tasarımı, savaş gemisi tasarımı, yüksek hızlı tekne tasarımı kompozit tekne tasarımı gibi ayrı ayrı derslerden oluşan çeşitli seçmeli derslerle de verilen eğitim pekiştirilmektedir.*

*Vermiş olduğumuz ders içerikleri Karadeniz Teknik Üniversitesi -Gemi İnşaatı ve Gemi Makineleri bölümü dersleri temel alınarak hazırlanmış olup, alan ders ve seçmeli ders isimleri üniversitelere göre farklılık gösterebilir.

Gemi Mühendislliği’nde Kadın Olmak

Kadın gemi mühendisi adayı olarak, en çok karşılaştığım soru “Gemi mühendisliğinde kadın olmak zor mu, gemi mühendisliği kadınlar için zor mu? oluyor.

Ne yazık ki 21. yüzyılda hala bir meslekte cinsiyetçi bir yaklaşımı tartışıyor olmak bile yeteri kadar üzücüyken, mühendislik mesleğinin bir cinsiyete uygunluğunu tartışmak daha da üzücüdür. Çünkü mühendislik, temeli bilimsel çalışma metotlarına dayanan zihinsel ve bilişsel yeteneklerin birbirleriyle koordine halde kullanılmasına dayanan bir öğretidir. Bu noktada mesleği kadın ya da erkek için ayrıca değerlendirmek çok da doğru olmayacaktır. Çalışılan ortamdaki ya da tersanedeki olası iş kazaları ve riskler herkes için eşit derecede tehlike arz etmektedir. Fakat gerekli iş güvenliği önlemleriyle sahadaki ya da gemi inşaa alanındaki riskler en aza indirilmekte, operasyonların emniyetle sürdürülmesi sağlanmaktadır. Ayrıca tersaneler sadece geminin inşaa edildiği ve atölyeleri kapsayan saha  alanından ziyade planlama, tasarım-dizayn, pazarlama ve Ar-Ge gibi birimleri de  kapsayan büyük  ofislerden oluşur. Kendilerini saha dışı alanda geliştirmek  isteyen kadın mühendisler için  çeşitli departmanlar mevcuttur. 

      

Sonuç olarak gemi inşaatı ve gemi makineleri mühendisliği; mühendislik bilimine ilgi duyan, buradan elde ettiği bilgileri sanatsal ve estetik bir biçimde işleyen, yaratıcılık yönünü bilimle harmanlamayı seven kişiler için gayet idealdir. Bu özelliklere sahip olduğunuzu düşünüyorsanız bölümümüzü tercih edebilirsiniz.