Endüstri Mühendisliği

Endüstri mühendisliği (Industrial Engineering), insan, malzeme ve makineden oluşan bütünleşik sistemlerin kuruluş ve devamlılığının yönetimi ile ilgilenen, verimliliği sağlamak adına bu sistemleri kuran ve devam ettiren mühendislik dalıdır.

Endüstri mühendisleri, çalışmalarında matematik, fen bilimleri ve sosyal bilimlerdeki özel bilgi ve becerilerini mühendislik analiz ve tasarım ilke yöntemleriyle birleştirir, bu sistemlerden elde edilen sonuçları belirler, değerlendirir ve disiplinler arası bir yaklaşım sergileyerek; zaman, para, malzeme, enerji gibi kaynakların verimli kullanımına ve mühendislik hizmetlerinin kalitesini artırmaya yönelik çalışmalarda bulunmayı amaçlar.

Endüstri mühendisliği diğer mühendislik dallarından farklı bir yapıya ve düşünce sistemine sahiptir. En önemli fark, endüstri mühendisliğinin parçayı değil bütünü göz önüne alarak çalışması, sistemin bütünüyle ilgilenmesidir. İkinci önemli fark ise her türlü uygulamada insan faktörünü dikkate almasıdır. Bu sebeplerden dolayı temel doğa bilimleriyle olan ilişkisinin yanında sosyal bilimlerle de iç içedir.

Endüstri Mühendisliğinin Tarihsel Gelişimi

Sanayi devrimi ile birlikte ülkeler, tarım ekonomisinden daha karmaşık bir yapıya sahip olan endüstriyel ekonomiye geçmeye başladı. Teknolojideki gelişmeler, imalat süreçlerindeki karmaşıklığı artırdı. Seri imalat ürünlerin üretimi için kalifiye işçi ihtiyacı, karmaşık imalat yapıları için de daha iyi yönetim sistemlerine ihtiyaç arttı. Büyük ve karmaşık sistem tasarımlarında operasyon planlaması yaparak, operasyonu yönetebilecek düzeyde bulunan işgücü eksikliği, verimliliği ve etkinliği artırmaya yönelik ihtiyaçlar endüstri mühendisliğini ortaya çıkarmış oldu.

Endüstri mühendisliği kavramı 19. yy’ın başlarında, Adam Smith’in “Ulusların Zenginliği” adlı eseriyle birlikte kullanılmaya başlanmıştır. 1832 yılında da, Charles Babbage, “Makine İktisadı ve İmalatçılar Üzerine” adlı kitabında iş ilişkileri, organizasyon çizelgeleri gibi endüstri mühendisliğinin temel aldığı kavramlara değinmiştir. Endüstri mühendisliği hakkında yapılan bu çalışmalara rağmen, asıl etkiyi Frederick Winslow Taylor yapmıştır. Çalışmalarında ilk kez iş ve zaman etüdü kavramlarını kullanmıştır. Sonrasında ise Lilian ve Frank Gilbreth bu konuları geliştirmiştir.

2. Dünya Savaşı ile birlikte Yöneylem Araştırması ortaya çıkmış ve endüstri mühendisliğine daha fazla nitelik kazanmıştır.

Günümüzde, dünyada birçok üniversitede endüstri mühendisliği bölümü kurulmuştur. Sistem mühendisliği, imalat ve imalat sistemleri mühendisliği, mühendislik yönetimi adıyla da bilinir. Türkiye’de ise ilk endüstri mühendisliği bölümü, “sanayi mühendisliği” adıyla 1969 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde kurulmuştur.

Endüstri Mühendisliği Dersleri

Temel mühendislik eğitimine ek olarak yöneylem araştırması, üretim planlama, üretim sistemleri, yönetim bilgi sistemleri, benzetim, iş etüdü, iş sağlığı ve güvenliği, kalite, sistem analizi ve modelleme, stokastik modelleme gibi dersler endüstri mühendisliği bölümlerinde verilen başlıca derslerdir.

Endüstri Mühendisliği Bölümünün Kolaylık ve Zorlukları

Diğer mühendislik dallarından farkı ise pek çok mühendislik dalından ders almak zorunda olmasıdır. Örneğin bilgisayar mühendislerinin gördüğü programlama dersleri, makina mühendislerinin gördüğü statik ve mukavemet dersleri, metalurji ve malzeme mühendisliğinin gördüğü malzeme dersleri gibi. Bu durum endüstri mühendisliği öğrencisiyken zor gelse de mezun olduktan sonra avantaja dönüşüyor. Pek çok alanda bilgi sahibi olunduğundan herhangi bir sektöre bağlılık yoktur. Dolayısıyla çalışma alanı oldukça geniştir. Üretim, bilişim, insan kaynakları, pazarlama, ar-ge, satış gibi birçok farklı departmanda ve savunma, yazılım, ağır sanayi, otomotiv, sağlık, telekomünikasyon gibi birçok farklı sektörde çalışma imkanı vardır.